Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας

• 

Εκπαιδευτική επίσκεψη στη Δ.Ε.Θ.

Η 80η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης φιλοξενεί φέτος την έκθεση «Οι σημαντικότερες εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων» από το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά σε αρχαία Ολυμπία και Κατάκολο. Οι μαθητές της Α' Λυκείου επισκέφθηκαν στις 16 Νοεμβρίου 2015 στο χώρο της Δ.Ε.Θ. την έκθεση αυτή, στα πλαίσια του μαθήματος «Εφαρμογές Πληροφορικής» σχετικά με την εξέλιξη της τεχνολογίας.

Ξεναγήθηκαν σε μια εξαιρετική επιλογή 40 εφευρέσεων των αρχαίων Ελλήνων (από το «ρομπότ - υπηρέτρια» του Φίλωνος μέχρι τον «κινηματογράφο» του Ήρωνος και από το αυτόματο ωρολόγιο του Κτησιβίου μέχρι τον αναλογικό φορητό υπολογιστή των Αντικυθήρων), που καλύπτουν την περίοδο από το 2000 π.Χ. μέχρι το τέλος της αρχαιότητας.

Είχαν την ευκαρία να ανακαλύψουν, ότι η τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων λίγο πριν το τέλος του αρχαιοελληνικού κόσμου ήταν εξαιρετικά όμοια με τις απαρχές της σύγχρονης τεχνολογίας μας. Για παράδειγμα οι κοχλίες και τα περικόχλια, οι οδοντωτοί τροχοί και οι κανόνες, οι τροχαλίες και οι ιμάντες, οι αλυσοτροχοί και οι αλυσίδες, οι υδραυλικοί ελεγκτές και οι βαλβίδες, οι προγραμματιστές και οι αυτόματοι πλοηγοί (εξαρτήματα όλα της μηχανής ενός σύγχρονου αυτοκινήτου) είναι μερικά μόνο από τα εφευρήματα των αρχαίων Ελλήνων που αποτέλεσαν τους θεμέλιους λίθους της πολύπλοκης τεχνολογίας τους. Αυτά τα κληροδοτήματα, ίδια και αναντικατάστατα, εξακολουθούν και σήμερα να αποτελούν τα δομικά στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας μας, η εξέλιξη της οποίας θα ήταν αμφίβολη χωρίς την ανέξοδη και απροβλημάτιστη υιοθέτησή τους. Απλά χρειάστηκε πάνω από μια χιλιετία ωρίμανσης για να επανακτήσει η ανθρωπότητα αυτήν την αξιοθαύμαστη λησμονημένη τεχνολογία. Η εξερεύνηση αυτής της εποχής που η τεχνολογία αιχμής δεν κατοχυρωνόταν αποδεικνύει περίτρανα πόσα περισσότερα (από όσα νομίζουμε) χρωστά ο σύγχρονος Δυτικός Τεχνολογικός Πολιτισμός στους Έλληνες. Για περισσότερες πληροφορίες στη διεύθυνση: http://kotsanas.com/top20category.php

Οι μαθητές είχαν επίσης την ευκαιρία να ξεναγηθούν και σε δύο άλλες εκθέσεις που φιλοξενούνται στον ίδιο χώρο, «Τα μουσικά όργανα των αρχαίων Ελλήνων» και «Οι Μαγεμένες».

Μερικά από τα εκθέματα από «Τα μουσικά όργανα των αρχαίων Ελλήνων» είναι: το μονόχορδο, ο ελικώνας και το σύντονο του Πυθαγόρα, με τα οποία ο σπουδαίος φιλόσοφος μελέτησε τις μουσικές κλίμακες και απέδειξε τις μαθηματικές σχέσεις που τις καθορίζουν. Η λύρα του Ερμή, το πρώτο έγχορδο όργανο με ηχείο από καύκαλο χελώνας και δέρμα βοδιού, βραχίονες από κέρατα κατσίκας και χορδές από έντερα προβάτου. Η μεγαλοπρεπής κιθάρα του Απόλλωνα, ένα τεχνολογικά πολύπλοκο όργανο με εξισορροπητικά βάρη, έκκεντρα περιστρεφόμενες προεξοχές τεζαρίσματος και χαλάρωσης των χορδών, ελαστικό υποστηρικτικό μηχανισμό για κυματιστό ήχο και μια ρυθμιζόμενη γέφυρα αλλαγής της τονικότητας των μουσικών φθόγγων. Η πανδούρα, ο πρόγονος όλων των σύγχρονων εγχόρδων με τάστα (όπως το λαούτο, το μπουζούκι, ο μπαγλαμάς, κ.ά.) Η περίφημη ομηρική φόρμιγγα και η αρχαϊκή κιθάρα, η διονυσιακή βάρβιτος, η κιθάρα του Ορφέα, η πηκτίς της Σαπφώς, το τρίγωνο, η σαμβύκη, ο ελικών του Πτολεμαίου κ.ά. συμπληρώνουν τα έγχορδα αρχαιοελληνικά όργανα. Ο αυλός, ο δίαυλος, ο άσκαυλος, η σύριγξ του Πανός, η σάλπιγξ, το τύμπανο και το ρόπτρο, τα κύμβαλα, τα κρόταλα, το σείστρο, το κρουπέζιο, η ψιθύρα και το χαλκεόφωνο είναι μερικά από τα πνευστά και κρουστά. Στο τέλος της έκθεσης κυριαρχεί η επιβλητική ύδραυλις του Κτησιβίου, το πρώτο παγκοσμίως πληκτροφόρο όργανο, από την οποία οι επισκέπτες μπορούν να ακούσουν το τραγούδι του Σείκιλου, το αρχαιότερο πλήρως σωζόμενο αρχαιοελληνικό μουσικό κείμενο.

Εντυπωσιακή τέλος η έκθεση με τις «Μαγεμένες», η Νίκη, ο Διόνυσος, η Αύρα, η Αριάδνη, ο Διόσκουρος, η Λήδα και ο κύκνος, o Γανυμήδης και αετός. Μετά από 151 χρόνια τα μνημειώδη γλυπτά επέστρεψαν, με πρωτοβουλία της ΔΕΘ-Helexpo, στη Θεσσαλονίκη, σε μορφή αντιγράφων.

Το μνημείο με την ονομασία «Μαγεμένες» ή «Είδωλα», «Las Incantadas» στα ισπανοεβραϊκά, ανήκε πιθανότατα σε ένα σημαντικό δημόσιο κτίριο στο κέντρο της ρωμαϊκής Θεσσαλονίκης και χρονολογείται στο τέλος του 2ου ή στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ. Η θέση του ήταν κάπου ανάμεσα στην Παναγία Χαλκέων, τα Λουτρά Παράδεισος και στον Άγιο Νικόλαο, στον άξονα της σημερινής οδού Αριστοτέλους. Το 1864 ο Γάλλος παλαιογράφος Emmanuel Miller, με άδεια της οθωμανικής κυβέρνησης και παρά τη γενική αντίδραση του πληθυσμού της πόλης, αποξήλωσε το μνημείο, τεμαχίζοντάς το βίαια και μετέφερε στη Γαλλία τα γλυπτά, που εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου.  Για περισσότερες πληροφορίες στη διεύθυνση  http://tif.helexpo.gr/tif/el/magemenes-about

---

 

---

 Τους μαθητές συνόδευσαν οι καθηγήτριες, Ζαραμητροπούλου Νικολέττα ΠΕ20, Χατζηγιάννη Αμπολία ΠΕ06.

---

Φωτογραφίες από την επίσκεψη

---

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•  

---

 Πηγές: Δ.Ε.Θ, Δ.Ε.Θ. Μαγεμένες, Μουσείο Αρχαίας Τεχνολογίας