Παρασκευή σαπουνιού στο εργαστήριο Φυσικών Επιστημών

Παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο στο εργαστήριο Χημείας

 Ιστορία του σαπουνιού

Tο σαπούνι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στο νησί της Λέσβου. Σε εκείνο το νησί ελάμβαναν χώρα θυσίες ζώων προς τιμήν των θεών. Επειδή συχνά τα συγκεκριμένα ζώα αποτεφρώνονταν, στάχτες από σκληρό ξύλο συγκεντρώνονταν (μια πρώιμη πηγή αλκαλίων). Περνώντας τα χρόνια, οι συγκεκριμένες στάχτες αναμειγνύονταν με τα υπολείμματα των θυσιασθέντων ζώων. Λέγεται πως μετά από μια δυνατή βροχή εμφανίσθηκε ένα κίτρινο περίσσευμα από το βουνό των σταχτών και βρήκε το δρόμο κάτω από το λόφο όπου βρισκόταν ο ναός. Οι ντόπιες γυναίκες, πλένοντας τα ρούχα τους στο τοπικό ποτάμι, πρόσεξαν ότι τα ρούχα τους ήταν καθαρότερα όταν το ποτάμι ήταν κιτρινωπό. Αυτό το παλαιομοδίτικο "κίτρινο σαπούνι" χρησιμοποιήθηκε για την μπουγάδα, το πλύσιμο των πιάτων και το μπάνιο.

Η Ιστορία καταγράφει την ποιήτρια Σαπφώ η οποία έγραψε για εκείνες τις φορές που παρατηρήθηκε η δράση του κιτρινωπού υγρού και έτσι τιμώντας την δόθηκε ο όρος "Σαπωνοποίηση" - ο χημικός όρος που περιγράφει τη δημιουργία του σαπουνιού.

Τα παλιά χρόνια που δεν πετάγαμε τίποτα, κάθε σπίτι μάζευε λάδια κακής ποιότητας, ή τη μούργα του λαδιού, όταν άδειαζε κάποιο βαρέλι ή τα χρησιμοποιημένα λάδια (για παράδειγμα το τηγανόλαδο). Με αυτά έφτιαχνε σαπούνι που χρειάζονταν το κάθε σπίτι.

Στην χώρα μας, τόσο τα νοικοκυριά όσο και τα εργαστήρια χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν σαν λίπος για την παρασκευή σαπουνιού,  το ελαιόλαδο. Αντίθετα, σε άλλες μη ελαιοπαραγωγές χώρες, η πρώτη ύλη για το σαπούνι ήταν και είναι το ζωικό λίπος. Σήμερα η βιομηχανία έχει υποκαταστήσει για λόγους καθαρά κόστους και στην Ελλάδα το ελαιόλαδο με ζωικά λίπη ανατολικής προέλευσης, τα οποία εν συνεχεία εμπλουτίζει με χημικά πρόσθετα, όπως συνθετικά αρώματα, χρωστικές ουσίες, συντηρητικά κ.α.

 Δημιουργία σαπουνιού στο εργαστήριο

Προσπαθώντας να αναβιώσουν την παλιά και πατροπαράδοτη μέθοδο δημιουργίας σπιτικού σαπουνιού, οι μαθητές της Β' Λυκείου του Εκκλησιαστικού Λυκείου Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης, έβαλαν σε εφαρμογή τις γνώσεις που απέκτησαν στο μάθημα της Χημείας, με την επίβλεψη της καθηγήτριας που τους διδάσκει το αντίστοιχο μάθημα κα Λαζάρου Δέσποινα, ενώ καλλιεργήθηκε και η περιβαλλοντική τους συνείδηση. Ως πρώτη ύλη χρησιμοποιήθηκε βιολογικό ελαιόλαδο. Οι μαθητές έφτιαξαν ατομικά σαπούνια, που ποικίλουν σε χρώματα και αρώματα. Τα σαπούνια αυτά, μετά από ωρίμανση μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υγιεινή του σώματος.

Έτσι η παράδοση συναντάει τις καταναλωτικές συνήθειες και συμβάλλει στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής ταυτότητας.

Από το εργαστήριο Χημείας του σχολείου μας, τη μέρα παρασκευής σαπουνιού.